Κυριακή 8 Φεβρουαρίου 2009

"Αγρίμια κι αγριμάκια μου", ετών 44...


Αφιέρωμα στο Νίκο Ξυλούρη

Ο Νίκος Ξυλούρης έφυγε από τη ζωή στις 8 Φεβρουαρίου του 1980, σε ηλικία 44 χρόνων, για να περάσει στο Πάνθεον των αθανάτων. Ερμήνευσε ποιήματα των Σεφέρη, Ελύτη, Ρίτσου και άλλων σπουδαίων ποιητών, με την ξεχωριστή φωνή του. 29 χρόνια μετά το θάνατό του ακόμη τραγουδάμε τα τραγούδια του...
Ιστορική ημέρα η 7η Ιουλίου του 1936, αν και κανείς τότε δεν γνώριζε στα Ανώγεια την πορεία που θα ακολουθούσε ένα αγόρι που γεννήθηκε τότε. Ένα αγόρι που από πολύ μικρό έδειξε την κλίση του στο τραγούδι και τη μουσική. Δώδεκα ετών αποκτά την πρώτη του λύρα για να εξελιχθεί πολύ γρήγορα σ΄ έναν από τους πλέον περιζήτητους σε γάμους, βαφτίσια και λοιπές κοινωνικές εκδηλώσεις, οργανοπαίχτες και τραγουδιστές της περιοχής του. Δεκαεπτά μόλις χρόνων δουλεύει στο Ηράκλειο, στο κέντρο "Κάστρο".
Όπως ο ίδιος αφηγούνταν, στην αρχή τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. « ... Εις τα ορεινά χωριά της Κρήτης δεν ημπορούσε να εισχωρήσει αυτό που εισχώρησε στις πόλεις. Εκεί χόρευαν ταγκά, βαλς, ρούμπες, σάμπες και είμαστε υποχρεωμένοι εμείς να τα μαθαίνουμε αυτά τα τραγούδια, να τα παίζουμε στα πανηγύρια και στους γάμους, για να μπορούμε να ζήσουμε και ‘μεις, να βγάλουμε τα έξοδα μας και να τους κάνουμε σιγά-σιγά ν΄ αλλάξουνε και να αγαπήσουνε την κρητική μουσική».
Τέλη του 1958 έρχεται η πρώτη ηχογράφηση. Είναι το τραγούδι "Κρητικοπούλα μου" ("μια μαυροφόρα όταν περνά"). Λίγο νωρίτερα είχε παντρευτεί την Ουρανία Μελαμπιανάκη, κόρη ευκατάστατης οικογένειας του Ηρακλείου.
Εγκαθίστανται στο Ηράκλειο και το 1960 έρχεται στον κόσμο το πρώτο τους παιδί, ο Γιώργος και έξι χρόνια μετά το δεύτερο, η Ρηνιώ.

Το 1966, βγαίνοντας για πρώτη φορά από την Ελλάδα, συμμετέχει στο πασίγνωστο φολκλορικό φεστιβάλ στο Σαν Ρέμο και παίρνει το πρώτο βραβείο. Το 1967 ανοίγει στο Ηράκλειο το πρώτο κρητικό κέντρο, τον "Ερωτόκριτο". Το Φεβρουάριο του 1969 ηχογραφεί την ανοιχτή "Ανυφαντού", ένα τραγούδι που "σπάει ταμεία". Ακολουθούν εμφανίσεις στην Αθήνα, στο κέντρο "Κονάκι" και το Σεπτέμβριο εγκαθιστάται μόνιμα στην πρωτεύουσα.

Ένας άνθρωπος που ξέρει να κρίνει καλά τα ταλέντα, ο σκηνοθέτης Ερρίκος Θαλασσινός, μιλάει γι΄ αυτόν στον συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο. Το καλοκαίρι του 1970 ο διευθυντής της COLUMBIA Τάκης Λαμπρόπουλος κατεβαίνει μαζί του στ΄ Ανώγεια, γίνονται κουμπάροι και ξεκινούν μια συνεργασία σε νέα πλαίσια. Η αρχή είχε γίνει και το ποτάμι δεν γύριζε πίσω. Η κρητική παραδοσιακή μουσική θα αποκτούσε μια δυναμική που ποτέ δεν είχε στο παρελθόν, όσο μεγάλοι κι αν ήταν οι καλλιτέχνες, οι τραγουδιστές και οι οργανοπαίχτες που την υπηρέτησαν.
Με τον Γιάννη Μαρκόπουλο συνεργάζονται για πρώτη φορά στο "Χρονικό", ενώ το Μάιο του 1971 ξεκινούν κοινές εμφανίσεις στην μπουάτ "Λήδρα" στην Πλάκα. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας η φωνή του Ξυλούρη γίνεται σημαία αντίστασης. "Πότε θα κάνει ξαστεριά" ,"Αγρίμια κι αγριμάκια μου"... πόσοι από εμάς δεν τα τραγουδήσαμε, πόσοι από εμάς δεν στηρίξαμε την κρυφή δημοκρατική μας ελπίδα σε αυτούς τους στίχους. Ακολουθούν συνεργασίες με τον Σταύρο Ξαρχάκο και τον Χρήστο Λεοντή, ενώ το καλοκαίρι του 1973 τραγουδά σε μια παράσταση που ανεβάζουν η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος στο θέατρο "Αθήναιον" με θέμα την ιστορική διαδρομή της Ελλάδας στα νεότερα χρόνια, "Το μεγάλο μας τσίρκο".
Από τη "Λήδρα" στην "Αρχόντισσα" και στην "Αποσπερίδα". Ξανά στη "Ληδρα", μετά στο "Κύτταρο" και στο "Θεμέλιο". Εξι μελωδικοί σταθμοί μέχρι το 1979. Μετά τη μεταπολίτευση ηχογραφεί τα "Αντιπολεμικά" τραγούδια του Λίνου Κόκοτου και του Δημήτρη Χριστοδούλου και ορισμένα μελοποιημένα από τον Ηλία Ανδριόπουλου ποιήματα του Γιώργου Σεφέρη. Με τον "Αργαλειό", το "Φιλεντέμ", τον "Πραματευτή" αλλά και το "Μεσοπέλαγα αρμενίζω" η φωνή του Νίκου μας κάνει το γύρο του κόσμου.
Είναι όμως η τελευταία φορά που ακούγεται.

Η μόνη μάχη που έχασε ήταν αυτή με την επάρατη νόσο, όταν άφησε για πάντα τα εγκόσμια την Παρασκευή 8 Φεβρουαρίου του 1980, σε ηλικία μόλις 44 χρονών. Είχε πολλά να δώσει ακόμα και ίσως ο Θεός, που τόσο αγαπούσε ο Νίκος, να έκανε λάθος. Η ψυχή του και η φωνή του όμως παραμένει ζωντανή στις ψυχές των Κρητών σε ολόκληρο τον κόσμο που τον σιγοτραγουδούν ακόμη και σήμερα, κρατώντας άσβηστη την φλόγα της κρητικής λεβεντιάς. Κι όμως, ο Ξυλούρης είχε προφητέψει ακόμη και το θάνατό του ...

Μια μέρα μια Παρασκευή
θα πέσω να πεθάνω
και μια Λαμπρή θ’ αναστηθώ
από το χώμα απάνω.

27 σχόλια:

ritsmas είπε...

ηταν οικογενειακός φίλος και βρισκόμουν πολυ κοντά του οταν αφησε την τελευταία του πνοή...εγω ενα ασχετο πιτσιρίκι τότε, αλλά αυτή ειναι η αλήθεια...δεν μπορω να τον ξεχάσω ...ανεπανάληπτος, μοναδικός τροβαδούρος....

Σπύρος είπε...

Αξέχαστος ...σε ευχαριστούμε για το αφιέρωμα

Σταλαγματιά είπε...

Άδικος χαμός και μεγάλη απώλεια.
Τόσο νέος και τόσο μοναδικός.
Η φωνή του θα υπάρχει παντοτινά και τα τραγούδια του θα μας συντροφεύουν !!!


Καλημέρα Κώστα και καλή εβδομάδα

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ ritsmas


'Αδικος ο χαμός του στα 44 ου χρόνια, αλλά σε αντιστάθμισμα έχουμε τη διαχρινικότητα των τραγουδιών του με την ιδιαίτερη και ξεχωριστή φωνή του.

Ανεπανάληπτος, μοναδικός τροβαδούρος.

Συμφωνούμε όλοι.

α.δ.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ LOCKHEART

Πραγματικά, αξέχαστος...

Τριάντα χρόνια, σχεδόν, από το θάνατό του και τον αγαπάμε και τον σκεπτόμαστε δυνατά.

Μερικοί άνθρωποι ήρθαν στον κόσμο για να "μείνουν"...

Καλή εβδομάδα.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ Anastasia

Kαι είχε τόσα ακόμη να δώσει στο τραγούδι.

Γενικότερα, όμως, με πληγώνει όταν φεύγουν νέοι οι άνθρωποι.

Το θεωρώ αδικο, διότι δεν έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο τους.

Έφυγε παληκάρι και τον θυμόμαστε παληκάρι...

Κι αυτό είναι κάτι.

Να έχεις μια υπέροχη εβδομάδα.

Γιώργος Τ. είπε...

Τεράστια φωνή!! Τα τραγούδια του θα ακούγονται για πάντα.. Πολύ ωραίο και το αφιέρωμά σου! Καλημέρα!

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ Γιώργος Τ.

Τίποτα στη ζωή δεν είναι τυχαίο.

Καλή σου μέρα.

α.δ.

VAD είπε...

Από τους σπουδαίους που σημάδεψαν τη γενιά μου...
Καλή σου μέρα Κώστα...

iLiAs είπε...

..σιγουρα θα έδινε πολλά ακόμη..

Καλη βδομάδα :)

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ VaD

Το ωραίο είναι πως τον αγαπούν τώρα και οι νεότεροι.

Η διαχρονικότητα που λέγαμε, που έχει γερές βάσεις από αληθινό ταλέντο.

Να έχεις μια υπέροχη εβδομάδα.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ iLiAs

Λείπουν τα πραγματικά ταλέντα ή στη χειρότερη είναι τόσο λίγα που η "απουσία" αυτών που "φεύγουν" γίνεται αφόρητα αισθητή.

Και κάνουμε λόγο πια για μύθους...

Κι εσύ να έχεις μια όμορφη εβδομάδα.

JK O SΚΡΟΥΤΖΑΚΟS είπε...

MΠΡΑΒΟ ΓΙΑ ΤΟ ΩΡΑΙΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΟΥ ΤΟΥ ΕΚΑΝΕΣ.ΜΕΡΙΚΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΘΑΝΟΥΝ ΠΟΤΕ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΤΟΥΣ ΑΓΓΙΖΕΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ.ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ,ΑΞΕΧΑΣΤΑ.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

JK O SKROYTZAKOS

Μας ικανοποιεί να μιλά στην καρδιά σας ότι μιλά και στη δική μας.

Να περνάς υπέροχα...

Artanis είπε...

Polu wraio afierwma...

Kaveiros είπε...

Αθάνατος!!!!!

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ Artanis

Όπως του αξίζει κοπέλα μου.

Να περνάς καλά Στη Νέα Ζηλανδία που βρίσκεσαι και να μας θυμάσαι.

Φιλία.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ Kaveiros

Αθάνατος είναι φίλε μου...

α.δ.

NdN είπε...

Πολύ ωραίο το αφιέρωμα Κώστα σε κάποιον που τα τραγούδια τους θα ακούγονται για πάντα.

Καλή σου μέρα!

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ NdN

Είναι έμα μικρό δείγμα αγάπης σε έναν άμθρωπο που "μίλησε" με το ταλέντο.

'Οτι είπαν μεταξύ τους το άκουσε όλη η Ελλάδα και τον λάτρεψε.

Να περνάς όμορφα φίλε μου.

α.δ.

βασίλης είπε...

Από τους πιο αγαπημένους ερμηνευτές και φυσικά έχει μείνει στην ιστορία και στις καρδιές του κόσμου. Όμορφο αφιέρωμα

Thalassini είπε...

Αξέχαστος όσα χρόνια και αν περάσουν και ειδίκά για μας του κρητικούς, επέτρεψέ μου να πω μια ανάσα κάτι παραπάνω ήταν..
Από τους ανθρώπους που λείπουν σήμερα, σαν άνθρωποι και σαν μορφές.

Της γενιάς μας βασιλιάς....
Καλημέρα Κώστα μου
φιλιά

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ βασίλης

Βασίλη μου, αυτός ο καλλιτέχνης με έκανε να ψάξω, σαν δημιουργός πολλών τραγουδιών και άλλους δρόμους.

Του το αναγνωρίζω και παράλληλα θαυμάζω τηνσημαντική πορεία του στο χώρο μας.

Καλή σου μερα.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ ΘΑΛΑΣΣΙΝΗ

Της καρδιάς μας βασιλιάς, δε λες τίποτα κοπέλα μου.

Πολλά φιλιά, σ΄ευχαριστώ.

Theogr ο κηπουρός είπε...

Τον είχα δει, τον είχα γνωρίσει, τον είχα ακούσει. Λυπάμαι ακόμη και σήμερα που έφυγε και που ήμουν σχετικά μικρός και δεν είδα το μεγάλο μας τσίρκο. Καλό απόγευμα.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ Theogr o κηπουρός

Είναι μια παράσταση που πέρασε στην ιστορία του Θεάτρου...

Ερμηνείες εκπληκτικές και με ένα σενάριο που "έκοψε" την... ανάσα πολλών!!!

Προκάλεσε πολύ θόρυβο εκείνη την εποχή.

Να είσαι καλά.

Ανώνυμος είπε...

κάποιοι δεν χάνονται ποτέ... απλά φεύγουν...αλλάζουν γειτονιά...
ευχαριστούμε για το αφιέρωμα... το χάρηκα όπως και όσο πρόλαβα να δω α πό την εκπομπή της Μπήλιως...
θα ξαναπεράσω για να κρατήσω σημειώσεις...

αγαπημένο μου τραγούδι του όλων "Ο ΓΙΓΑΝΤΑΣ" .... έχει τόση δύναμη...

όπως και τα περισσότερα που μας έχει χαρίσει, δεν είναι απλά ένα μουσικό κομμάτι... είναι ένα κομμάτι ζωής......

να ' σαι καλά