Κυριακή 1 Μαρτίου 2009

Η Στέλλα, η Ίλια, η Φαίδρα και το "7"...


Αφιέρωμα
MEΛΙΝΑ: Χωρίς επίθετο, σκέτο...
Δεκαπέντε χρόνια χωρίς τη Μελίνα Μερκούρη είναι δεκαπέντε χρόνια χωρίς μια μοναδική προσωπικότητα, που ταυτίστηκε με τη θεατρική αναγέννηση του '50, την κινηματογραφική λάμψη και την κοσμοπολίτικη ελληνικότητα του '60, τον αντιδικτατορικό αγώνα του '70, την ελπίδα για αλλαγή του '80, τη γενική καταξίωση του '90. Το «7» μνημονεύει σήμερα αυτή τη σπάνια γυναίκα, καταγράφοντας μεταξύ άλλων τους θεσμούς που καθιέρωσε, τις αναμνήσεις των φίλων της αλλά και την εικόνα που έχουν γι' αυτήν καλές νέες ηθοποιοί που δεν την είδαν στη σκηνή.

Ο Κωνσταντίνος Αλαβάνος υπήρξε για χρόνια γενικός γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού επί υπουργίας της. Η Μανουέλα Παυλίδου ήταν η πιο στενή συνεργάτις της, πριν και μετά την πολιτική. Η Αννα Θωμαΐδη ήταν επί δεκαετίες αμπιγέζ της. Και ο Γιώργος Ξανθόπουλος ήταν ο πανταχού παρών οδηγός της. Ομως, ανεξάρτητα από τις τυπικές ιδιότητές τους, υπήρξαν και οι τέσσερις, όπως και τόσοι άλλοι, άνθρωποι μαγεμένοι από τη Μελίνα Μερκούρη. Πιστή της φίλη, η Μ. Παυλίδου ήταν πλάι της από τα 17 της. Ο Γ. Ξανθόπουλος τα τελευταία χρόνια. Αλλά ένιωθαν όλοι δικοί της, χάρη στην αυθεντική της γοητεία και το γνήσιο ενδιαφέρον που έδειχνε σε κάθε άνθρωπο. Σήμερα θυμούνται για το «7» λίγα από τα πολλά που έζησαν μαζί της:

Μανουέλα Παυλίδου

«Η αυθεντικότητα και η ανθρώπινη έγνοια αποκαλύπτονταν σε κάθε της στιγμή. Αλλοτε με χάρη, άλλοτε με χιούμορ ή συγκίνηση. Οταν διοργάνωνε την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, ο Ντασσέν και ο Διονύσης Φωτόπουλος είχαν απευθυνθεί σ' όλη την Ευρώπη για να "κλείσουν" τις προσωπικότητες που θα έρχονταν. Η Μελίνα ήταν συνεχώς πνιγμένη, αλλά, όταν της τηλεφωνούσε μια από αυτές τις προσωπικότητες, έπρεπε να διακόψει ό,τι κι αν έκανε και ν' απαντήσει. Μια φορά την ειδοποίησα στη μέση μιας σύσκεψης στο υπουργείο ότι περιμένει στο τηλέφωνο η Πίνα Μπάους. Η Μελίνα παράκουσε και, νομίζοντας ότι πρόκειται για τη Νίνα Χάγκεν, αναφώνησε στο ακουστικό: "Πόσο χαίρομαι που θα έρθεις! Αυτή η φωνή σου..." Αρχισα να της κάνω απεγνωσμένα σήματα και να ψιθυρίζω το όνομα της διάσημης χορογράφου. Και αμέσως την ακούω να επανορθώνει: "...Αυτή η φωνή σου μοιάζει σαν να χορεύει μαζί με το υπέροχο κορμί σου". Οσο για την ίδια τη Χάγκεν, μετά τη συναυλία της στο Καλλιμάρμαρο, ενθουσιασμένη που γνώρισε τη Μελίνα, της χάρισε ένα πρωτότυπο αυτόγραφο: το σουτιέν της!

Η Μελίνα είχε μεγάλες αγάπες αλλά και μεγάλα επεισόδια με τους καλλιτέχνες. Και μερικά από τα εντονότερα τα είχε... με τον Ντασσέν. Δεν θα ξεχάσω τη μέρα που είχαν μόλις επιστρέψει στο σπίτι, που το είχαν αφήσει για επισκευές. Εκείνη έκλαιγε καθισμένη στο πλατύσκαλο, μπροστά στους εργάτες, ενώ εκείνος τριγύριζε εξοργισμένος. Μέχρι και διαζύγιο απειλήθηκε εκείνη τη στιγμή. Ποιος ήταν ο λόγος του καβγά τους; Οτι η Μελίνα είχε βάψει το σπίτι ροζ, δίχως να ρωτήσει τον Ντασσέν...
Αλλά πόσο τον αγαπούσε... Κάποτε είχε έρθει ο Ηλίας Καζάν στο υπουργείο με την αφορμή των γυρισμάτων του "Ανατολίτη". Της ζητούσε με τόση συγκίνηση να μεσολαβήσει για μια συνάντηση με τον Ντασσέν, μήπως και τον συγχωρήσει για τη στάση του επί μακαρθισμού: "Μόνο μια ώρα να του μιλήσω. Μόνο μια βόλτα να πάμε. Κι αν θέλει, ας μου δώσει μια μπουνιά στο πρόσωπο..." την παρακαλούσε με αγωνία.

Το ίδιο βράδυ, που φάγαμε μαζί, η Μελίνα τα μετέφερε όλα στον Ντασσέν, που την άκουγε αμίλητος. Αλλά, όταν τον ρώτησε μήπως πρέπει επιτέλους να δείξει κατανόηση, εκείνος χτύπησε το χέρι στο τραπέζι κι έφυγε κατακόκκινος. Ξάφνου η Μελίνα άλλαξε: ανησύχησε τόσο μήπως πάθαινε τίποτα ο άντρας της, που ξέχασε αμέσως και τον Καζάν και όλους: «Ας μην τον συναντήσει ποτέ. Αμάν πια!»

Κωνσταντίνος Αλαβάνος

«Θα ανατρέξω σε μια ιστορία με απρόσμενο πρωταγωνιστή: Το 1983 η Μελίνα, ως υπουργός Πολιτισμού, είχε ταξιδέψει στην Αυστραλία για να παραστεί στις γιορτές για την 25η Μαρτίου, που οργάνωναν οι ομογενείς. Μάλιστα, της είχαν κάνει πολύ θερμή υποδοχή - στη Μελβούρνη μόνο μίλησε μπροστά σε περίπου 50.000 κόσμο. Είχε όμως αντιληφθεί ότι εκείνη την εποχή υπήρχε έντονη διαμάχη των τοπικών επιτροπών του ΠΑΣΟΚ με τον αρχιεπίσκοπο Στυλιανό για τον έλεγχο των ελληνικών κοινοτήτων της Αυστραλίας.

Ο Στυλιανός, αρχιεπίσκοπος μέχρι σήμερα, είναι μια ισχυρή προσωπικότητα, διανοούμενος, ποιητής. Οι εκπρόσωποι των τοπικών επιτροπών που μας προσέγγισαν τον παρουσίαζαν όμως ως άνθρωπο αυταρχικό και εχθρικό απέναντί μας.
Η πιο επίσημη από τις εκδηλώσεις για την εθνική επέτειο ήταν η δοξολογία στη Μητρόπολη του Σίδνεϊ, ανήμερα την 25η Μαρτίου. Οι πιο ακραίοι συνιστούσαν στη Μελίνα να μην παραστεί, της έλεγαν ότι ο Στυλιανός θα την προσβάλει. Τελικά, αποφάσισε να πάει και μάλιστα είχαμε ετοιμάσει εναλλακτικά σενάρια για το τι θα κάνει εάν ο αρχιεπίσκοπος έκανε επίθεση στην ίδια ή στην κυβέρνηση. Γεμάτη αγωνία, η Μελίνα παρακολούθησε τη δοξολογία και στη συνέχεια διάβασε τον λόγο της και χειροκροτήθηκε. Οταν στη συνέχεια ο Στυλιανός πήρε τον λόγο, είπε περίπου τα εξής: «Ευγνωμονώ τον Θεό για τη χαρά που μας επιφύλαξε να έχουμε μαζί μας τη Μελίνα Μερκούρη, που όχι μόνο προσφέρει τεράστιο έργο για τον εθνικό μας πολιτισμό, αλλά και αποτελεί ανεπανάληπτο φορέα της διδασκαλίας του Κυρίου μας. Διότι όταν τα χείλη της τραγουδούν: "Από την πόρτα μου σαν βγω, δεν υπάρχει κανείς που να μην τον αγαπώ", τι άλλο είναι από την πεμπτουσία της χριστιανικής διδασκαλίας, διατυπωμένη με τρόπο άμεσο, απτό, δροσερό και λειτουργικό...". Και συνέχισε την ομιλία του, ενώ ένα τεράστιο χαμόγελο διαγραφόταν στο πρόσωπο της Μελίνας. Λίγο αργότερα, όταν συναντήθηκαν στα γραφεία της Αρχιεπισκοπής, η Μελίνα τον αγκάλιασε: "Δεσπότη μου, θέλω να σου πω ότι σ' ερωτεύθηκα" του είπε. "Κυρία Μερκούρη, θέλω να σας πω πως εγώ είμαι ερωτευμένος μαζί σας 30 χρόνια!", ήταν η αφοπλιστική του απάντηση».

Αννα Θωμαΐδη

«Την πρωτοείδα όταν ήμουν 17 ετών κορίτσι και τρελάθηκα από την ομορφιά της. Δούλευα τότε στο σπίτι ενός γιατρού, που έμενε στην ίδια πολυκατοικία μ' εκείνη. Οταν έμαθα ότι ψάχνει άνθρωπο για βοήθεια έσπευσα. Στην αρχή βοηθούσα παντού, αλλά, όταν μπήκε στο θέατρο, έγινα η αμπιγέζ της.

Οταν επρόκειτο να βγει, ήταν στην πένα. Οταν πήγαινε για πρόβα, ήταν τέτοια η λαχτάρα της, που ετοιμαζόταν και χτενιζόταν στο ασανσέρ. Ετσι αυστηρή με τον εαυτό της ήταν και σε ό,τι αφορούσε την πολιτική: "Μη μου δώσετε ούτε ένα τηλεφώνημα", έλεγε όταν ετοιμαζόταν να μιλήσει στη Βουλή. Μελετούσε με τις ώρες.

Μπορούσε πάντα να στέκεται ίση προς ίσο με τις προσωπικότητες. Την πρώτη φορά που θα έτρωγε με τον Μιτεράν, ήρθε και την πήρε ο ίδιος από το ξενοδοχείο. Μια φορά στο Καδακές της Ισπανίας, την είχε καλέσει ο Σαλβαντόρ Νταλί στο σπίτι του. Την παρακάλεσα να με πάρει για να τον δω από κοντά. Οχι μόνο μου έδωσε αυτόγραφο, αλλά βούτηξε το δάχτυλό του σε μια μπογιά που είχε πρόχειρη και μου έδωσε το αποτύπωμά του.

Εξαιρετικά εξωστρεφής ήταν και ο Αντονι Πέρκινς, που αδημονούσε να τελειώσουν τα γυρίσματα για να παίξουμε ξερή. Πιο άνετος από όλους ήταν ο Μάρλον Μπράντο. Την πρώτη φορά που τον είδα ήταν ξάπλα στο χαλί και μου έλεγε: "Το βράδυ λέω να βγούμε μαζί". Η Μελίνα γελούσε και του έλεγε "Είναι νιόπαντρη".

Της άρεσε να της λέω ιστορίες λίγο πριν μας πάρει ο ύπνος, να της "ζουλάω" τα πόδια και τα γόνατα όταν πονούσε. Δεν πήγαινε ποτέ στις βιτρίνες, δεν είχε καλή σχέση με τα χρήματα, δεν ήξερε καν τι νούμερο ρούχο να κοιτάξει. Της ετοίμαζα τα πάντα όταν έβγαινε και ουδέποτε μου είχε γυρίσει κάποιο ρούχο πίσω. Μπορούσε με την προσωπικότητά της να υποστηρίξει οτιδήποτε. Και ήταν πολύ γενναιόδωρη με όλους. Ποτέ δεν ένιωσα υπηρεσία της. Μια φορά ήμασταν στο Παρίσι για ένα φιλανθρωπικό γκαλά που συνοδευόταν από δείπνο στο "Μαξίμ". Είχαμε ψωνίσει ένα φοβερό φόρεμα, ήταν μια κούκλα! Δεν ήθελε να πάει μόνη και μου λέει: "Θα έρθεις κι εσύ". Χτενιστήκαμε, φτιαχτήκαμε, αλλά συνειδητοποιήσαμε ότι εγώ δεν είχα μάξι φόρεμα που πρόσταζε η περίσταση. "Δεν περάζει", μου λέει, "βάλε ένα δικό μου φόρεμα κοκτέιλ. Με τη διαφορά ύψους που έχουμε, μια χαρά αμπιγέ γίνεται"!»

Γιώργος Ξανθόπουλος

«Ποτέ δεν αισθάνθηκα ότι ήμουν ο οδηγός μιας υπουργού. Την ένιωθα πάντοτε σαν φίλη, που μπορούσα να της εξομολογηθώ κάθε μου πρόβλημα, προσωπικό, οικογενειακό, κι εκείνη να με συμβουλεύσει με αληθινό ενδιαφέρον.

Νοιαζόταν για τον άλλο, για τον άγνωστο ακόμα. Κάποτε ήμαστε σ' ένα καφενείο στην Πάτρα και απέναντι κάθησε ένας νεαρός που, δεν ξέρω γιατί, τη στραβοκοίταξε και σύντομα άρχισε να τη βρίζει. Ρώτησα τη Μελίνα αν ήθελε να τον πλησιάσω και να του πω να συμπεριφέρεται καλύτερα. "Οχι" μου είπε. "Θα το κανονίσω μόνη μου". Πήγε στο τραπέζι του παλικαριού, κάθησε δίπλα του και άρχισε να του μιλάει. Στο τέλος φύγαμε όλοι μαζί...

Ηταν όμως θαρραλέα και στα πιο δύσκολα. Θυμάμαι τη μέρα που έμαθε ότι ήταν άρρωστη. Την πήγαινα με τον Κωνσταντίνο Αλαβάνο σε μια εκδήλωση για έναν ποιητή στην Εθνική Πινακοθήκη και στον δρόμο την πήρανε τα δάκρυα. Της προτείναμε να πούμε πως δεν αισθάνεται καλά και να την πάμε σπίτι. Απάντησε ότι δεν μπορούσε να στήσει αυτούς τους ανθρώπους και συνεχίσαμε. Οταν φτάσαμε στην Πινακοθήκη και βγήκε από το αυτοκίνητο, ήταν αγνώριστη: χαμογελαστή και λαμπερή, σαν να μη συνέβαινε τίποτα.

Ακόμα και πριν φύγει για την τελευταία εγχείρηση στην Αμερική που μας αποχαιρέτησε συγκινημένη, ήταν ικανή για ένα αστείο. "Ωσπου να γυρίσω, να 'χεις κουρευτεί" με πείραξε. "Αλλιώς, ακόμα κι αν δεν έρθω ζωντανή, θα σηκωθώ και θα σου τραβήξω το τσουλούφι"».

* Στο κυριακάτικο φύλλο της εφημερίδας "Ελευθεροτυπία" υπάρχει ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα στην Ελληνίδα ηθοποιό-πολιτικό με τη ζωή και τη δράση της...

25 σχόλια:

Σταλαγματιά είπε...

Κώστα μου καλό μήνα είπαμε;
Καλό μήνα λοιπόν και τώρα που μπήκε η άνοιξη άνοιξη και στις καρδιές μας έτσι;
Υπέροχη η Μελίνα τι θα μπορούσα εγώ να πω :))
Σε φιλώ

Kaveiros είπε...

Εγώ τώρα τί παραπάνω , θα μπορούσα να πω?...Σεβασμός!

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ Anastasia

Anastasia μου, άνοιξη και στις ψυχές μας.

Κανονικά η Άνοιξη ξεκινά 23 επισήμως...

Αλλά οκ, μια χαρά...

χαχα

-Την Μελίνα την έχω ζήσει από ικοντά και δυνατά...

Είναι για μένα και μέσα μου "περιουσία"...

Σε φιλώ.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ Kaveiros

Σεβασμός αγόρι μου, σεβασμός...

Καλή Σαρακοστή.

Artanis είπε...

Υπέροχη γυναίκα, καταπληκτικές οι ταινίες της...
Δεν τις ήξερα αυτες τις ιστορίες, ήταν πολύ διαφωτιστικές...
Καλό μήνα, φιλιά από ΝΖ...

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ Artanis

Φιλιά πολλά ΝΖ...νδέζα μου εσύ.

χαχα

Καλή Σαρακοστή.

Ανώνυμος είπε...

Μεγάλη ως άνθρωπος και ως καλλιτέχνις...

Ανώνυμος είπε...

....αχα ξεχασιάρα...καλή Σαρακοστή κύριε Βλουτή!

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ astrofegia

Από τις σημαντικότερες Ελληνίδες που πέρασαν από αυτόν εδώ τον τόπο.

Καλή Σαρακοστή και σε σένα φίλη μου.

NdN είπε...

Καλησπέρα Κωστα,

Κι εγώ πιστεύω ότι ήταν από τις σημαντικότερες αν όχι η σημαντικότερη Ελληνίδα.

Καλό μήνα!

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ NdN

Είναι έτσι όπως το λες φίλε μου.

Καλό σου μήνα και καλή Σαρακοστή.

stalamatia είπε...

Kαλή Ανοιξη καλό μήνα και καλή Σαρακοστή. Η ΜΕΛΙΝΑ, και το όνομα ΤΗΣ μόνο να πεις είναι σαν να τα λες όλα.

JK O SΚΡΟΥΤΖΑΚΟS είπε...

KAΛΟ ΜΗΝΑ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ.ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΝΟΥΝ ΣΑΝ ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΦΕΥΓΟΥΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ.ΕΓΩ ΤΟΤΕ ΔΕΝ ΠΗΓΑΙΝΑ ΟΥΤΕ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΛΛΑ ΞΕΡΩ ΑΡΚΕΤΑ ΓΙΑ ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΓΥΝΑΙΚΑ.ΔΕΝ ΗΞΕΡΑ ΑΡΚΕΤΑ ΑΠΟ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΕΣ.

VAD είπε...

Hταν πρέσβειρα της Ελλάδας,είτε κατειχε αξιωμα είτε όχι...

Καλό μήνα,φίλε Κώστα...

iLiAs είπε...

..καλο μηνα κ.Βλούτη! :)
..μεγαλη προσωπικοτητα η Μελίνα..θα μπορουσε να προσφερει πολλα ακομα!

νατασσΆκι είπε...

Μεγάλη.
και Μελίνα σκέτο, έτσι ήθελε κι η ίδια, άλλωστε.

Τυχεροί όσοι την γνώρισαν, έστω και για λίγο. Τυχεροί κι όσοι την είδαν να παίζει. Μα και στο δρόμο να την συναντούσες, η αύρα της ήταν τόσο δυνατή, που αξέχαστη θα σου έμενε.

Αυτοί οι άνθρωποι δεν φεύγουν, ποτέ. Πάντα, όταν θ' ακούς Μελίνα, θα τη σκέφτεσαι. Κι ας περάσουν 100 χρόνια....

Να είσαι καλά, Κώστα, σπουδαίο αφιέρωμα.

Καλό μήνα, και καλή Άνοιξη. :))

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ stalamatia

Ακριβώς αυτό που αναφέρεις.

"...και το όνομα ΤΗΣ μόνο να πεις είναι σαν να τα λες όλα."

Το ΤΗΣ κεφαλαία...

Καλή Σαρακοστή και σε σένα καλή μου φίλη που ήρθες στην παρέα μας.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

JK O SKROYTZAKOS

Μικρέ μου φίλε, είναι αλήθεια πως η νέα γενιά έχει χάσει να ζήσει τέτοιους χαρισματικούς ανθρώπους...

Δυστυχώς.

Και μόνο που καταλαβαίνεις την σημαντικότητά της, από μόνο του αυτό, είναι κέρδος.

Καλό μήνα και καλή Σαρακοστή και σε σένα αγόρι μου.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ VaD

Bασίλη μου, ήταν αστέρι σε όλα και το έχουν παραδεχθεί άπαντες!...

Καλό σου μήνα και καλή Σαρακοστή.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ iLiAs

iLiAs μου, όντως θα μπορούσε να προσφέρει κι άλλα.

Και μόνο με την παρουσία της.

Ετσι απλά.

σ.: Λέγομαι Βλουτής, Βλουτής, Βλουτής, Βλουτής ...

χαχα

Να περνάς καλά.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ νατασσάκι

νατασσάκι μου, σε ευχαριστώ πολύ.

Είναι, πραγματικά, μεγάλη υπόθεση να ζεις από κοντά έναν τέτοιο μύθο, να τον ακουμπάς, να σε αγκαλιάζει, να γελάει μαζί σου, να τρώει μαζί σου, να μοιράζεται σκέψεις...

Το έζησα δυνατα αυτό το κομμάτι στην 10ετία του ΄80, όταν και με μία άλλη μεγάλη κυρία, την κυρία Άννα Συνοδινού, πηγαίναμε να προσφέρουμε αγάπη σε αναξιοπαθούντες...

Το ΄81, στις πλημμύρες και στους σεισμούς, πιτσιρίκι ακόμα, μοιράζαμε με τη Μελίνα κουβέρτες στους σεισμόπληκτους...

Ακόμη και σήμερα νοιώθω το αγκάλιασμά της και την προσοχή στο βλέμα της αν θα φάω...

Και μετά να μου ζητά να την πάρω τηλέφωνο να δει αν έχω φτάσει στο σπίτι μου καλά.

Αυτό μου το έκανε και η Αλίκη Βουγιουκλάκη...

Καλό μήνα κοπέλα μου.

mahler76 είπε...

ένας από τους λίγους ανθρώπους που πραγματικά αξίζει την αγάπη που της δείχνει ακόμα ο ελληνικός λαός.

Γιώργος Τ. είπε...

Καλό μήνα Κώστα (έστω και καθηστερημένα)!!
Τι να πρωτοπεί κανείς για την Μελίνα? Τεράστια προσωπικότητα, απ' αυτές που λείπουν πλέον.. Διαβάζω ότι την έζησες και από κοντά.. Είσαι πολύ τυχερός!

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ mahler76

Eίναι αυτό το κάτι διαφορετικό που έχουν, τελικά, τέτοια πλάσματα και παιρνούν στην αιωνιότητα.

Και η Μελίνα ξεππέρασε κάθε προσδικία...

Μύθος γαρ...

Καλή Σαρακοστή.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΟΥΤΗΣ είπε...

@ Γιώργος Τ.

Είναι, όντως, τυχερός όποιος στάθηκε έστω και για δευτερόλεπτα δίπλα της...

Πόσο μάλλον για εκείνους που είχαν την απίστευτη χαρά της καλημέρας (της) κάθε μέρα...

Καλή Σαρακοστή, Γιώργο μου.